«Ανάσα» για την Ελλάδα οι αποφάσεις

Οι ηγέτες της Ευρωζώνης, ύστερα από μια μαραθώνια διαπραγμάτευση, έκαναν το Σάββατο τα ξημερώματα ένα πελώριο βήμα για τη διασφάλιση της σταθερότητας του ευρώ. Ταυτόχρονα έδωσαν μια μεγάλη ανάσα στη χώρα μας, ικανοποιώντας σε πολύ μεγάλο βαθμό τα επιμέρους αιτήματα της κυβέρνησης.

Οι ηγέτες της Ευρωζώνης, ύστερα από μια μαραθώνια διαπραγμάτευση, έκαναν το Σάββατο τα ξημερώματα ένα πελώριο βήμα για τη διασφάλιση της σταθερότητας του ευρώ. Ταυτόχρονα έδωσαν μια μεγάλη ανάσα στη χώρα μας, ικανοποιώντας σε πολύ μεγάλο βαθμό τα επιμέρους αιτήματα της κυβέρνησης.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ μέσα σε λίγες ώρες πέρασε από το «nein» σχεδόν σε όλα, στο «ja» στα περισσότερα. Οι ασφυκτικές πιέσεις των εταίρων, αλλά και της Ουάσιγκτον, ίσως και η συνειδητοποίηση των κινδύνων για το σύνολο της Ευρωζώνης, οδήγησαν το Βερολίνο στη μεγάλη στροφή, έστω και την ύστατη ώρα.

Η ικανοποίηση των δύο επιμέρους ελληνικών αιτημάτων είχε διαφανεί τις τελευταίες μέρες, από τις δηλώσεις που είχε κάνει η κα Μέρκελ στο γερμανικό Τύπο, και κυρίως σε παρέμβασή της στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Η μεγάλη ανατροπή έγινε σε σχέση με τις αλλαγές στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, που οι Γερμανοί έλεγαν μέχρι και λίγες ώρες πριν από τη συνάντηση της Παρασκευής ότι δεν αποδέχονται την ευελιξία, δηλαδή να μπορεί το Ταμείο να παρεμβαίνει στην αγορά ομολόγων.

Στο «τραπέζι» υπήρχαν τρία σενάρια για το Ταμείο, το κακό (δηλαδή διατήρηση του ισχύοντος καθεστώς), το καλό και το τέλειο. Το καλό ήταν να μπορεί το Ταμείο να παρεμβαίνει στην πρωτογενή αγορά ομολόγων και το τέλειο να παρεμβαίνει τόσο στην πρωτογενή όσο και τη δευτερογενή αγορά.

Τελικά η κα Μέρκελ συναίνεσε στο καλό σενάριο, που σημαίνει ότι το ταμείο θα μπορεί, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, να παρεμβαίνει κατά την έκδοση νέων ομολόγων από χώρες που βρίσκονται σε «καθεστώς μνημονίου». Με άλλα λόγια, θα μπορεί να αγοράζει ομόλογα της Ελλάδας, όταν η χώρα αποφασίσει να προχωρήσει σε εκδόσεις πενταετούς και δεκαετούς διάρκειας και δεν βρίσκει ιδιώτες επενδυτές που θα αγόραζαν με λογικά επιτόκια. Σ' αυτήν την περίπτωση το Ταμείο θα αγοράζει με επιτόκια πολύ χαμηλότερα της αγοράς, αλλά πάντα ψηλότερα από το μέσο όρο δανεισμού του Ταμείου.

Δεσμεύσεις

Για τη χώρα μας πάρθηκαν δύο σημαντικές επιμέρους αποφάσεις, πέραν του γενικού πλαισίου, δηλαδή των αλλαγών στο Ευρωπαϊκό Ταμείο, που έχουν τεράστια σημασία.

Η πρώτη είχε προαναγγελθεί από τις 28 Νοεμβρίου, όταν αποφασίστηκε η εισαγωγή της Ιρλανδίας σε καθεστώς στήριξης, αλλά έπρεπε να οριστικοποιηθεί. Πρόκειται για την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των ελληνικών δανείων από τους εταίρους της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ η οποία από τα 5 χρόνια (μαζί με την περίοδο χάριτος) αυξάνεται στα 10 χρόνια.

Η δεύτερη αφορά το επιτόκιο δανεισμού της Ελλάδας, το οποίο είχε καθοριστεί τον περασμένο Μάιο στο πλαίσιο του μνημονίου στο 5,20% κατά μέσο όρο. Με την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής το επιτόκιο αυξάνεται στο 5,80%, στο ύψος δηλαδή που είχε καθοριστεί και για την Ιρλανδία. Με την απόφαση που πάρθηκε στη συνάντηση των ηγετών της Ευρωζώνης το επιτόκιο μειώνεται κατά 100 μονάδες βάσεις, που σημαίνει ότι θα κυμανθεί περίπου στο 4,80% με δεκαετή περίοδο αποπληρωμής.

Η ικανοποίηση των ελληνικών αιτημάτων συνοδεύεται από ισχυρές δεσμεύσεις και της ελληνικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων της συνάντησης των ηγετών της Ευρωζώνης, η Ελλάδα «καλείται να συνεχίσει αποφασιστικά τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να αυξήσει τη δημιουργία ικανοτήτων για την εφαρμογή τους, να ολοκληρώσει πλήρως και ταχέως το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχει αναγγείλει και να εισαγάγει ένα αυστηρό και σταθερό δημοσιονομικό πλαίσιο, με την ισχυρότερη δυνατή νομική βάση που θα πρέπει να αποφασισθεί από την ελληνική κυβέρνηση».

Η απόφαση βάζει τέλος και στη φιλολογία που αναπτύχθηκε μετά τη συνέντευξη στην Αθήνα των εκπροσώπων της τρόικας και το κατά πόσον οι ιδιωτικοποιήσεις και η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας αποτελούν υποχρέωση της χώρας ή πρόθεση της κυβέρνησης.

Με την απόφαση που λήφθηκε πρόκειται πλέον για υποχρέωση, αφού η κυβέρνηση δεσμεύθηκε ρητώς. Τώρα καλείται να υλοποιήσει, το συντομότερο, το πρόγραμμα αυτό, διότι θα αποτελέσει κριτήριο σε περίπτωση που η κυβέρνηση ζητήσει την παρέμβαση του Ταμείου στην πρωτογενή αγορά ομολόγων.

Καλείται επίσης η Αθήνα να θεσμοθετήσει τη δημοσιονομική πειθαρχία καθορίζοντας ανώτατο όριο δημόσιου ελλείμματος, η υπέρβαση του οποίου θα ενεργοποιεί διορθωτικά μέτρα. Καλείται τέλος να συνεχίσει και να βελτιώσει την ποιότητα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία

Ο νέος Ιρλανδός πρωθυπουργός, Εντα Κένι, έβαλε πολύ ψηλά των πήχη των διεκδικήσεων χωρίς να είναι διατεθειμένος να δώσει ανταλλάγματα, με αποτέλεσμα να φύγει με άδεια χέρια.

Στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης ζήτησε, εκτός από τη μείωση του επιτοκίου και την περαιτέρω επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, ώστε να ξεπερνάει συνολικά τα 15 χρόνια.

Οι εταίροι του το συζητούσαν, αλλά ο γαλλογερμανικός άξονας του ζήτησε ευθέως να προχωρήσει σε αύξηση της φορολογίας στα κέρδη των επιχειρήσεων (12,5%), που είναι από τις χαμηλότερες της Ευρώπης και επιφέρει αθέμιτο φορολογικό ανταγωνισμό.

Ο κ. Κένι έχοντας κάνει «σημαία» στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στην Ιρλανδία την επαναδιαπραγμάτευση βασικών όρων του μνημονίου, υποσχόμενος παράλληλα στους Ιρλανδούς ότι δεν πρόκειται να κάνει πίσω στο θέμα της φορολογίας, δεν είχε περιθώρια να ανταποκριθεί στα ανταλλάγματα που του ζήτησαν οι εταίροι.

Μάλιστα, όπως τονίζουν κοινοτικές πηγές στις Βρυξέλλες, ένας από τους λόγους που επισπεύσθηκαν οι αποφάσεις για την Ελλάδα, οι οποίες αρχικά είχαν προγραμματιστεί να ληφθούν στην εαρινή Σύνοδο Κορυφής, ήταν γιατί οι εταίροι ήθελαν να αποσυνδέσουν τα αιτήματα των δύο χωρών, αυξάνοντας έτσι την πίεση προς το Δουβλίνο.

Οι αποφάσεις της συνάντησης των ηγετών της Ευρωζώνης για τις αλλαγές στο Ταμείο φέρνουν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον τρίτο «αδύναμο κρίκο» (μετά την Ελλάδα και την Ιρλανδία), δηλαδή την Πορτογαλία.

Περιορίζοντας την παρέμβαση του Ταμείου στην πρωτογενή αγορά κρατικών ομολόγων χωρών που βρίσκονται σε καθεστώς στήριξης, οι εταίροι σπρώχνουν πλέον την Πορτογαλία στη στήριξη της Ε.Ε. και το ΔΝΤ.

Ο πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες εξακολουθεί να αρνείται να υποβάλει αίτημα ένταξης, αλλά δεν αναμένεται να αντέξει για πολύ, καθώς οι αγορές θα στραφούν τώρα πάνω στην Πορτογαλία, η οποία ήδη δανείζεται με δυσβάσταχτο επιτόκιο (7,50% στα δεκαετή ομόλογα). Στις Βρυξέλλες βλέπουν πολύ σύντομα την Πορτογαλία να γίνεται το τρίτο μέλος του «κλαμπ».

Αλλαγές στο Ταμείο

Οι πόροι του Ευρωπαϊκού Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αυξάνονται στα 440 δισ. ευρώ από 250 δισ. ευρώ, ενώ θα γίνουν 500 δισ. ευρώ από τον Ιούνιο του 2013, που θα τεθεί σε λειτουργία ο νέος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.

Οπως διευκρινίζει η καταρχήν απόφαση (θα οριστικοποιηθεί στην εαρινή Σύνοδο Κορυφής στις 24-25 Μαρτίου), ο βασικός ρόλος του προσωρινού Ταμείου αλλά και αυτού που θα το διαδεχθεί από τον Ιούνιο του 2013 θα είναι να χορηγεί δάνεια στήριξης στις χώρες με προβλήματα ρευστότητας, αλλά «κατ' εξαίρεση θα παρεμβαίνει στην πρωτογενή αγορά χρεωστικών τίτλων, στο πλαίσιο προγράμματος με αυστηρές προϋποθέσεις».

Η κα Μέρκελ απαίτησε και έγινε δεκτό οι αποφάσεις, όπως και σήμερα, να συνεχίσουν να λαμβάνονται με ομοφωνία όλων των χωρών της Ευρωζώνης, ώστε πάντα η Γερμανία να έχει τον τελευταίο λόγο.

Αυτό άλλωστε είναι και το επιχείρημα που χρησιμοποίησε προς την κοινή της γνώμη αποδεχόμενη τις αλλαγές στο Ταμείο. Στο κείμενο που υιοθετήθηκε τονίζεται ότι «η απόφαση θα λαμβάνεται με ομοφωνία, βάσει ανάλυσης της διατηρησιμότητας του χρέους του ενδιαφερόμενου κράτους, την οποία θα εκπονεί η Επιτροπή και το ΔΝΤ, σε συνεννόηση με την ΕΚΤ, ενώ η συνδρομή θα υπόκειται σε αυστηρές προϋποθέσεις, στο πλαίσιο μακροοικονομικού προγράμματος προσαρμογής».